Rada Główna Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich rekomenduje zebranie uwag wykorzystanych w dokumencie : Wskazówki dla nauczycieli bibliotekarzy zatrudnionych w bibliotekach szkolnych w zakresie przyjmowania książek, podręczników i innych materiałów bibliotecznych w czasie epidemii/po ustaniu koronawirusa.
Poniższe wskazówki zostały opracowane na podstawie wytycznych opublikowanych przez Ministerstwo Rozwoju i Bibliotekę Narodową. Materiał został przygotowany przez nauczycieli bibliotekarzy województwa śląskiego z inicjatywy dr Agaty Arkabus Przewodniczącej Sekcji Bibliotek Pedagogicznych i Szkolnych SBP i Aliny Grabnej członka Rady Głównej oraz Prezesa Oddziału Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich w Częstochowie.
Poniższe sugestie dotyczące traktowania wypożyczonych zbiorów i podręczników szkolnych w czasie i po odwołaniu stanu epidemii przyczynią się do opracowania przez dyrektorów szkół i nauczycieli bibliotekarzy konkretnych wytycznych dla uczniów i rodziców, mających na celu usprawnienie i bezpieczeństwo pracy nauczyciela bibliotekarza. Opracowanie stanowi propozycję do dalszej modyfikacji i dostosowania ich do wymogów organizacyjnych biblioteki szkolnej.
Materiał został podzielony na trzy części:
- Wytyczne i rekomendacje instytucji nadrzędnych.
- Realizacja przyjmowania i zwrotów materiałów bibliotecznych przez nauczyciela bibliotekarza
w bibliotece szkolnej. - Propozycje zapisów organizacyjnych i praktyczne rozwiązania.
WYTYCZNE I REKOMENDACJE INSTYTUCJI NADRZĘDNYCH
Rekomendacje Biblioteki Narodowej dotyczą organizacji pracy wszystkich typów bibliotek, również bibliotek szkolnych w zakresie ich dotyczącym.
Źródło: https://www.gov.pl/web/rozwoj/biblioteki; https://www.bn.org.pl/; https://gis.gov.pl/
- Bibliotekarze powinni przebywad w bibliotece w maseczce i rękawiczkach. Nosid osłonę nosa
i ust, ewentualnie przyłbicę oraz rękawice ochronne podczas wykonywania obowiązków. - Zachowanie bezpiecznej odległości od rozmówcy i współpracowników (rekomendowane są
2 metry, minimum 1,5 m). - Dostosowanie organizacji trybu pracy z uwzględnieniem systemu zmianowego i rotacyjnego
na wypadek wzrostu ryzyka epidemicznego (działania rekomendowane). - Zapewnienie, w miarę możliwości, wietrzenia nieklimatyzowanych pomieszczeń.
- Regularne czyszczenie powierzchni wspólnych, z którymi stykają się użytkownicy, np. klamki
drzwi wejściowe, poręcze, blaty, oparcia krzeseł. - Umieszczenie w widocznym miejscu, np. przed wejściem, informacji o maksymalnej liczbie
odwiedzających, mogących jednocześnie przebywać w bibliotece.
2
- Ustawienie przesłony ochronnej (np. z pleksi) w punkcie kontaktu użytkownika z
bibliotekarzem (np. na ladzie bibliotecznej) oraz innych stanowiskach obsługi czytelników. - Ograniczenie liczby użytkowników w celu umożliwienia przestrzegania wymogu dotyczącego
dystansu przestrzennego. - Dopilnowanie, aby użytkownicy nie przekraczali wyznaczonych linii (oznakowanie na
podłodze), jeśli takie są wyznaczone. - Dostosowanie godzin otwarcia biblioteki; ewentualne ograniczenie godzin ich otwarcia.
- Ograniczenie użytkowania księgozbioru w wolnym dostępie oraz katalogów kartkowych.
- Ograniczenie wykorzystania multimediów i innych urządzeń aktywowanych dotykiem (np.
audio-guide’y, ekrany dotykowe). - Poleca się zarówno użytkownikom, jak i bibliotekarzom, przebywanie w bibliotece w
maseczkach i rękawiczkach. - W przypadku pojawienia się stwierdzonego zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 wśród
pracowników mających kontakt ze zbiorami, konieczne jest zachowanie kwarantanny na 10 dni
do 2 tygodni i wyłączenie z użytkowania tej części zbiorów, z którymi pracownik miał kontakt.
REALIZACJA PRZYJMOWANIA I ZWROTÓW MATERIAŁÓW BIBLIOTECZNYCH PRZEZ NAUCZYCIELA BIBLIOTEKARZA W BIBLIOTECE SZKOLNEJ
- Biblioteka Narodowa rekomenduje okres kwarantanny dla książek i innych materiałów
przechowywanych w bibliotekach: na powierzchniach plastikowych (np. okładki książek, płyty
itp.) wirus jest aktywny do 72 godzin (trzy doby); tektura i papier – wirus jest aktywny do 24
godzin. - Kwarantannie podlegają wszystkie materiały biblioteczne, również czasopisma.
- Biblioteka Narodowa nie rekomenduje otwarcia czytelń, wolnego dostępu do katalogów
kartkowych, księgozbioru i czasopism. - Biblioteka Narodowa rekomenduje rezygnację z prenumeraty dzienników i tygodników
papierowych oraz zaleca ich prenumeratę cyfrową. Zalecane jest promowanie bezpłatnych
zasobów cyfrowych dostępnych w sieci oraz otwartych zasobów edukacyjnych. - Po przyjęciu książek od użytkownika należy każdorazowo zdezynfekować blat, na którym
leżały książki. - Przyjęte książki powinny zostać odłożone do skrzyni, pudła, torby lub na wydzielone półki
w magazynie, w innym pomieszczeniu bądź regale. Odizolowane egzemplarze należy oznaczyć
datą zwrotu i wyłączyć z wypożyczania do czasu zakończenia kwarantanny; po tym okresie
włączyć do użytkowania. W dalszym ciągu przy kontakcie z egzemplarzami należy stosować
rękawiczki. - Egzemplarzy zwracanych do biblioteki nie wolno dezynfekować preparatami
dezynfekcyjnymi opartymi na detergentach i alkoholu. Nie należy stosować ozonu do
dezynfekcji książek ze względu na szkodliwe dla materiałów celulozowych właściwości
utleniające oraz nie należy naświetlań książek lampami UV.
3
- Obsługa czytelnika powinna być ograniczona do minimum, tj. do wydania wcześniej
zamówionych książek. Zgodnie z obowiązującymi zasadami należy zachowywać dystans
społeczny – nie należy tworzyć skupisk, tym bardziej w pomieszczeniach zamkniętych. - Biblioteka Narodowa rekomenduje utworzenie punktu wypożyczeń/zwrotu, jeśli pozwalają
na to warunki lokalowe. Należy pamiętać o dezynfekcji blatu po każdym czytelniku. - Zwracane książki można umieszczać w tym samym pomieszczeniu, w którym znajdują się
książki do wypożyczenia, w sytuacji, gdy nie ma innej możliwości. Należy pamiętać, by
odizolować i ograniczyć dostęp do tego miejsca tylko dla uprawnionych osób – pracowników
biblioteki – oraz odpowiednio oznaczyć to miejsce. Zwracane egzemplarze mogą być również
przechowywane w pudłach i torbach – można je ustawiać na podłodze. - Nie wymaga się osobnych pomieszczeń na kwarantannę, ponieważ wirus nie przenosi się
samodzielnie. - Jeżeli okładka foliowa na książce jest przybrudzona w znacznym stopniu, mogącym
przenieść przybrudzenia na inne egzemplarze, wskazane jest wcześniejsze usunięcie takiej
okładki. Po zakończeniu kwarantanny książkę można ponownie obłożyć okładką foliową –
czynność ta nie jest rekomendowana przez odłożeniem książki na kwarantannę, gdyż należy
ograniczyć do minimum kontakt pracowników biblioteki ze zwracanym egzemplarzem.
PROPOZYCJE ZAPISÓW ORGANIZACYJNYCH I PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA
- Nauczyciel bibliotekarz ustala z dyrektorem szkoły i wychowawcą klasy zasady zwrotu
książek i podręczników oraz terminy ich oddania do biblioteki szkolnej. - Wychowawca powiadamia rodziców przez dziennik elektroniczny lub inne kanały kontaktu
o terminach zwrotów książek i podręczników oraz możliwościach ich odkupienia lub zapłacenia
za książki. - Nauczyciel bibliotekarz udostępnia rodzicom i uczniom adres email w celu kierowania
zapytać o książki lub wyjaśnienia spraw dotyczących wypożyczeń. - Przypomnienie uczniom i rodzicom zasad zwrotu wypożyczonych podręczników i książek
zgodnie z zapisami regulaminów (zwrot podręczników w kompletach, usunięcie foliowych
okładek, usuniecie zapisanych ołówkiem notatek, zwrócenie uwagi na czystość i estetykę książki (wyprostowane pogięte kartki, sklejone rozdarcia). - Za podręczniki zniszczone lub zagubione rodzice/opiekunowie prawni są zobowiązani
dokonać wpłaty na podane konto w ustalonym terminie (podać numer konta i termin wpłat). - Książki i podręczniki są zwracane przez uczniów/rodziców w ustalone przez dyrektora,
wychowawcę i nauczyciela bibliotekarza określone dni (w celu uniknięcia grupowania się osób). - Uczeń/rodzic dokonujący zwrotu podręczników powinien być w maseczce i rękawiczkach.
- Należy wyznaczyć miejsce, w którym będą zwracane książki. Jeśli biblioteka szkolna posiada
niewielką przestrzeń warto wyznaczyć w porozumieniu z dyrektorem szkoły miejsce do
przechowywania książek w czasie kwarantanny. W tym momencie warto zwrócić uwagę, aby
pomieszczenie znajdowało się w miejscu umożliwiającym wejście osobom zwracającym książki
(nauczyciel bibliotekarz uniknie ich dalszego przenoszenia po zakończeniu kwarantanny). - Nauczyciel bibliotekarz wyznacza miejsce składowania oddawanych książek
(pomieszczenie, skrzynia, pudła, wyznaczone regały, itp.). Należy pamiętać również, aby
składowane książki były oznaczone datą, w której zostały przyjęte. Ułatwi to prace związane
z zalecanym terminem przechowywania zbiorów w kwarantannie, a następnie ich udostępniania. - Osoby dokonujące zwrotu książek muszą byd poinformowane o określonym sposobie
przekazania zbiorów, np.
- podręczniki zapakowane w reklamówkach należy opisać na zewnątrz: imię, nazwisko ucznia,
klasa. Książki przynoszone są do szkoły, a zwrot potwierdzony jest podpisem (własnym
długopisem) na liście udostępnionej przez nauczyciela. - książki wraz z podpisaną kartą informacyjną (imię i nazwisko ucznia, klasa, numer telefonu
rodzica lub adres email) zostają zapakowane do folii ochronnej; następnie są odkładane
w sposób wskazany przez nauczyciela bibliotekarza w określonym pomieszczeniu. - po ustaleniu terminu spotkania nauczyciel bibliotekarz wraz z wychowawcą przeznacza
10-15 min na każdego ucznia np. zgodnie z numerem ucznia w dzienniku.
- Po upływie kwarantanny nauczyciel bibliotekarz dokonuje oceny stanu technicznego
zwróconych podręczników. W sytuacji stwierdzenia zniszczenia rodzic zobowiązany jest do
zakupu nowego egzemplarza, o czym zostanie poinformowany telefonicznie lub za pomocą